آداب رسول الله(ص) در امور اموات

231) انس بن مالک گوید: رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله از بیمار عیادت مى‏کرد و به تشییع جنازه مى‏رفت.
                        آداب، سنن و روش رفتارى پیامبر گرامى اسلام، ص: 109
232) على علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله هر گاه به عیادت بیمارى مى‏رفت چنین دعا مى‏کرد:
اذهب الباس ربّ الباس، و اشف انت الشّافى، لا شافى الّا انت‏
 «بیمارى را ببر اى که بیمارى در دست توست، و شفا ده که تنها تو شفا دهنده‏اى، و جز تو شفا دهنده‏اى نیست».
233) امام باقر علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله هر گاه خود یا یکى از خانواده یا اصحابش چشم درد مى‏گرفتند این دعا را مى‏خواند:
اللّهمّ متّعنى بسمعى و بصرى، و اجعلهما الوارثین منّى، و انصرنى على من ظلمنى، و ارنى فیه ثارى‏
 «خداوندا، مرا از گوش و چشمم بهره‏مند گردان، و آن دو را وارث من قرار ده (پیش از مردنم آنها را از من مگیر)، و مرا بر کسى که به من ستم کرده پیروز کن، و انتقامم را از او به من بنما».
234) ابن عباس گوید: پیامبر گرامى صلّى اللَّه علیه و آله براى رهایى از همه دردها و تب و سردرد این دعا را مى‏آموخت:
باسم اللَّه الکبیر، اعوذ باللَّه العظیم من شرّ کلّ عرق نعّار، و من شرّ حرّ النّار
 «به نام خداى بزرگ، از شرّ هر رگ زننده که خون به شدت در آن جریان دارد و از شرّ آتش دوزخ به خداى بزرگ پناه مى‏برم».
235) پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله هر گاه چیزى او را اندوهگین مى‏ساخت با روزه گرفتن و نماز خواندن بر دفع آن یارى مى‏جست.
236) رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله هر گاه به مصیبتى دچار مى‏شد برمى‏خاست، وضو مى‏گرفت و دو رکعت نماز مى‏خواند و چنین دعا مى‏کرد:
اللّهمّ قد فعلت ما امرتنا، فانجز لنا ما وعدتنا
 «خدایا، من آنچه را به ما دستور داده بودى انجام دادم، پس آنچه را به ما وعده داده‏اى محقق فرما».
237) علاء بن کامل گوید: نزد امام صادق علیه السّلام نشسته بودم که از درون خانه زنى صدا به شیون بلند کرد، امام صادق علیه السّلام (از ناراحتى) برخاست، سپس نشست و گفت: إنّا للّه و إنّا الیه راجعون، و به سخن گذشته خود ادامه داد تا حرفش تمام شد،
                        آداب، سنن و روش رفتارى پیامبر گرامى اسلام، ص: 110
سپس فرمود: ما دوست داریم که جان و اولاد و اموالمان سالم باشد، ولى هر گاه سرنوشت الهى واقع شد دیگر سزاوار ما نیست که آنچه را خدا براى ما دوست نداشته، دوست داشته باشیم.
238) امام علیه السّلام فرمود: سنّت در کافور براى میت حد اکثر مقدار سیزده درهم و ثلث درهم است [زیرا] جبرئیل براى رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله حنوطى آورد که چهل درهم وزن داشت، آن حضرت آن را سه قسمت کرد، یک جزء براى خود، یک جزء براى على علیه السّلام و جزء دیگر براى فاطمه علیها السّلام.
239) زراره و محمّد بن مسلم گویند: به امام باقر علیه السّلام گفتیم: آیا عمامه براى میت از کفن محسوب است؟ فرمود: نه، کفن واجب سه پیراهن است (لنگ، جامه، سرتاسرى) یا یک پوشش سرتاسرى که تمام بدنش را بپوشاند نه کمتر از آن «1». و بیش از اینها تا پنج جامه سنّت است، و زیادتر از آن بدعت خواهد بود، و عمامه سنّت است.
240) در حدیثى وارد است که جریده (دو قطعه چوب تر خرما، که همراه میت دفن مى‏کنند) از سنّت است.
241) موسى بن جعفر علیه السّلام فرمود: ما خاندانى هستیم که مهریه زنان و مخارج حج واجب و کفن امواتمان از پاکیزه‏ترین اموال ما تهیه مى‏شود، و من کفن خود را آماده دارم.
242) على علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله هر گاه بر جنازه‏اى نماز مى‏خواند، اگر میت مرد بود مقابل سینه او، و اگر زن بود مقابل سر او مى‏ایستاد.
243) ابو سعید خدرى گوید: رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله در تشییع جنازه و یا بیرون رفتن براى نماز عید هرگز سواره نرفت.
244) امیر مؤمنان علیه السّلام فرمود: سنّت رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله بر این جارى شده که زن‏
                        آداب، سنن و روش رفتارى پیامبر گرامى اسلام، ص: 111
را کسى در قبر گذارد که در زمان حیاتش مى‏توانسته او را ببیند (محرم او باشد. و شوهر از دیگران اولویت دارد).
245) امام کاظم علیه السّلام مى‏فرمود: با عمامه و شب کلاه و نعلین و طیلسان (جامه گشاد و بلندى که تمام بدن را مى‏پوشاند) وارد قبر نشو، و به هنگام وارد شدن دکمه‏هایت را باز کن، زیرا سنّت رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله بر این جارى شده، و دفن‏کننده باید
 «اعوذ باللَّه من الشیطان الرجیم»
بگوید، و سوره «فاتحه» و «قل اعوذ بربّ الناس» و «قل اعوذ بربّ الفلق» و «قل هو اللّه احد» و «آیة الکرسى» بخواند.
246) عمر بن اذینه گوید: دیدم امام صادق علیه السّلام خاک بر قبر میّتى مى‏ریخت و پیش از آن خاک را لحظاتى در دست نگاه مى‏داشت سپس روى قبر مى‏ریخت و بیش از سه مشت هم بیشتر نمى‏ریخت. علت آن را از ایشان پرسیدم، فرمود: اى عمر، داشتم این دعا را مى‏خواندم:
ایمانا بک، و تصدیقا ببعثک، هذا ما وعد اللّه و رسوله، و صدق اللّه و رسوله، و ما زادهم الّا ایمانا و تسلیما.
 «خداوندا، به تو ایمان دارم و به برانگیختن تو مردگان را در قیامت باور دارم. این چیزى است که خدا و رسولش ما را وعده داده‏اند، و خدا و رسولش راست گفته‏اند. و گفته آنان جز بر ایمان و تسلیم ما نیفزود». رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله چنین مى‏کرد و سنّت هم بدان جارى شده است.
247) على علیه السّلام فرمود: سنّت است که بر روى قبر آب بپاشند.
248) امام صادق علیه السّلام فرمود: سنّت در پاشیدن آب بر روى قبر آن است که رو به قبله بایستد و از طرف سر میّت شروع کند به ریختن آب تا به طرف پایش برسد، سپس از همان جا دور زند و آب بریزد تا به طرف دیگر سر برد، و در آخر مقدارى آب بر وسط قبر بپاشد، سنّت در این کار چنین است.
249) حضرت رضا علیه السّلام فرمود: سنّت آن است که قبر به قدر چهار انگشت باز از زمین بلندتر ساخته شود و اگر بیشتر هم شد مانعى ندارد، و نیز باید قبر مسطح‏
                        آداب، سنن و روش رفتارى پیامبر گرامى اسلام، ص: 112
باشد و مانند کوهان شتر (یا گرده ماهى) برآمده ساخته نشود.
250) امام صادق علیه السّلام فرمود: هنگامى که جعفر بن ابى طالب علیه السّلام شهید شد، رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فاطمه علیهما السّلام را امر کرد که سه روز براى اسماء بنت عمیس (همسر جعفر) غذا تهیه کند و خودش با زنان دیگر سه روز نزد او بمانند. از این رو سنّت بر این شد که براى مصیبت‏زدگان تا سه روز غذا ببرند.
251) امام باقر علیه السّلام وصیت کرد که هشتصد درهم در مخارج ماتم او مصرف کنند، و این عمل را از سنّت مى‏دانست، زیرا رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرموده بود: براى خانواده جعفر [بن ابى طالب‏] غذا تهیه کنید، که آنان گرفتار مصیبت‏اند.
252) امام صادق علیه السّلام فرمود: نزد مصیبت‏زدگان غذا خوردن از عمل جاهلیت است، و سنّت آن است که غذا به خانه آنان بفرستند «1».