231) انس بن مالک گوید: رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله از بیمار عیادت مىکرد و به تشییع جنازه مىرفت.
آداب، سنن و روش رفتارى پیامبر گرامى اسلام، ص: 109
232) على علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله هر گاه به عیادت بیمارى مىرفت چنین دعا مىکرد:
اذهب الباس ربّ الباس، و اشف انت الشّافى، لا شافى الّا انت
«بیمارى را ببر اى که بیمارى در دست توست، و شفا ده که تنها تو شفا دهندهاى، و جز تو شفا دهندهاى نیست».
233) امام باقر علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله هر گاه خود یا یکى از خانواده یا اصحابش چشم درد مىگرفتند این دعا را مىخواند:
اللّهمّ متّعنى بسمعى و بصرى، و اجعلهما الوارثین منّى، و انصرنى على من ظلمنى، و ارنى فیه ثارى
«خداوندا، مرا از گوش و چشمم بهرهمند گردان، و آن دو را وارث من قرار ده (پیش از مردنم آنها را از من مگیر)، و مرا بر کسى که به من ستم کرده پیروز کن، و انتقامم را از او به من بنما».
234) ابن عباس گوید: پیامبر گرامى صلّى اللَّه علیه و آله براى رهایى از همه دردها و تب و سردرد این دعا را مىآموخت:
باسم اللَّه الکبیر، اعوذ باللَّه العظیم من شرّ کلّ عرق نعّار، و من شرّ حرّ النّار
«به نام خداى بزرگ، از شرّ هر رگ زننده که خون به شدت در آن جریان دارد و از شرّ آتش دوزخ به خداى بزرگ پناه مىبرم».
235) پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله هر گاه چیزى او را اندوهگین مىساخت با روزه گرفتن و نماز خواندن بر دفع آن یارى مىجست.
236) رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله هر گاه به مصیبتى دچار مىشد برمىخاست، وضو مىگرفت و دو رکعت نماز مىخواند و چنین دعا مىکرد:
اللّهمّ قد فعلت ما امرتنا، فانجز لنا ما وعدتنا
«خدایا، من آنچه را به ما دستور داده بودى انجام دادم، پس آنچه را به ما وعده دادهاى محقق فرما».
237) علاء بن کامل گوید: نزد امام صادق علیه السّلام نشسته بودم که از درون خانه زنى صدا به شیون بلند کرد، امام صادق علیه السّلام (از ناراحتى) برخاست، سپس نشست و گفت: إنّا للّه و إنّا الیه راجعون، و به سخن گذشته خود ادامه داد تا حرفش تمام شد،
آداب، سنن و روش رفتارى پیامبر گرامى اسلام، ص: 110
سپس فرمود: ما دوست داریم که جان و اولاد و اموالمان سالم باشد، ولى هر گاه سرنوشت الهى واقع شد دیگر سزاوار ما نیست که آنچه را خدا براى ما دوست نداشته، دوست داشته باشیم.
238) امام علیه السّلام فرمود: سنّت در کافور براى میت حد اکثر مقدار سیزده درهم و ثلث درهم است [زیرا] جبرئیل براى رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله حنوطى آورد که چهل درهم وزن داشت، آن حضرت آن را سه قسمت کرد، یک جزء براى خود، یک جزء براى على علیه السّلام و جزء دیگر براى فاطمه علیها السّلام.
239) زراره و محمّد بن مسلم گویند: به امام باقر علیه السّلام گفتیم: آیا عمامه براى میت از کفن محسوب است؟ فرمود: نه، کفن واجب سه پیراهن است (لنگ، جامه، سرتاسرى) یا یک پوشش سرتاسرى که تمام بدنش را بپوشاند نه کمتر از آن «1». و بیش از اینها تا پنج جامه سنّت است، و زیادتر از آن بدعت خواهد بود، و عمامه سنّت است.
240) در حدیثى وارد است که جریده (دو قطعه چوب تر خرما، که همراه میت دفن مىکنند) از سنّت است.
241) موسى بن جعفر علیه السّلام فرمود: ما خاندانى هستیم که مهریه زنان و مخارج حج واجب و کفن امواتمان از پاکیزهترین اموال ما تهیه مىشود، و من کفن خود را آماده دارم.
242) على علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله هر گاه بر جنازهاى نماز مىخواند، اگر میت مرد بود مقابل سینه او، و اگر زن بود مقابل سر او مىایستاد.
243) ابو سعید خدرى گوید: رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله در تشییع جنازه و یا بیرون رفتن براى نماز عید هرگز سواره نرفت.
244) امیر مؤمنان علیه السّلام فرمود: سنّت رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله بر این جارى شده که زن
آداب، سنن و روش رفتارى پیامبر گرامى اسلام، ص: 111
را کسى در قبر گذارد که در زمان حیاتش مىتوانسته او را ببیند (محرم او باشد. و شوهر از دیگران اولویت دارد).
245) امام کاظم علیه السّلام مىفرمود: با عمامه و شب کلاه و نعلین و طیلسان (جامه گشاد و بلندى که تمام بدن را مىپوشاند) وارد قبر نشو، و به هنگام وارد شدن دکمههایت را باز کن، زیرا سنّت رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله بر این جارى شده، و دفنکننده باید
«اعوذ باللَّه من الشیطان الرجیم»
بگوید، و سوره «فاتحه» و «قل اعوذ بربّ الناس» و «قل اعوذ بربّ الفلق» و «قل هو اللّه احد» و «آیة الکرسى» بخواند.
246) عمر بن اذینه گوید: دیدم امام صادق علیه السّلام خاک بر قبر میّتى مىریخت و پیش از آن خاک را لحظاتى در دست نگاه مىداشت سپس روى قبر مىریخت و بیش از سه مشت هم بیشتر نمىریخت. علت آن را از ایشان پرسیدم، فرمود: اى عمر، داشتم این دعا را مىخواندم:
ایمانا بک، و تصدیقا ببعثک، هذا ما وعد اللّه و رسوله، و صدق اللّه و رسوله، و ما زادهم الّا ایمانا و تسلیما.
«خداوندا، به تو ایمان دارم و به برانگیختن تو مردگان را در قیامت باور دارم. این چیزى است که خدا و رسولش ما را وعده دادهاند، و خدا و رسولش راست گفتهاند. و گفته آنان جز بر ایمان و تسلیم ما نیفزود». رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله چنین مىکرد و سنّت هم بدان جارى شده است.
247) على علیه السّلام فرمود: سنّت است که بر روى قبر آب بپاشند.
248) امام صادق علیه السّلام فرمود: سنّت در پاشیدن آب بر روى قبر آن است که رو به قبله بایستد و از طرف سر میّت شروع کند به ریختن آب تا به طرف پایش برسد، سپس از همان جا دور زند و آب بریزد تا به طرف دیگر سر برد، و در آخر مقدارى آب بر وسط قبر بپاشد، سنّت در این کار چنین است.
249) حضرت رضا علیه السّلام فرمود: سنّت آن است که قبر به قدر چهار انگشت باز از زمین بلندتر ساخته شود و اگر بیشتر هم شد مانعى ندارد، و نیز باید قبر مسطح
آداب، سنن و روش رفتارى پیامبر گرامى اسلام، ص: 112
باشد و مانند کوهان شتر (یا گرده ماهى) برآمده ساخته نشود.
250) امام صادق علیه السّلام فرمود: هنگامى که جعفر بن ابى طالب علیه السّلام شهید شد، رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فاطمه علیهما السّلام را امر کرد که سه روز براى اسماء بنت عمیس (همسر جعفر) غذا تهیه کند و خودش با زنان دیگر سه روز نزد او بمانند. از این رو سنّت بر این شد که براى مصیبتزدگان تا سه روز غذا ببرند.
251) امام باقر علیه السّلام وصیت کرد که هشتصد درهم در مخارج ماتم او مصرف کنند، و این عمل را از سنّت مىدانست، زیرا رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرموده بود: براى خانواده جعفر [بن ابى طالب] غذا تهیه کنید، که آنان گرفتار مصیبتاند.
252) امام صادق علیه السّلام فرمود: نزد مصیبتزدگان غذا خوردن از عمل جاهلیت است، و سنّت آن است که غذا به خانه آنان بفرستند «1».